افزودنی های نساجی، چالشی برای بازیافت

انواع افزودنی‌های نساجی را می‌توان به‌طور‌کلی به افزودنی‌های شیمیایی و جایگزین ‌های پایدار طبقه بندی کرد.این افزودنی‌ها برای بهبود خواص مختلف مانند ثبات رنگ، مقاومت در برابر آب، ضدحریق بودن و محافظت ضدمیکروبی استفاده می‌شوند. با این حال، تاثیر آنها بر محیط زیست به‌طور قابل توجهی متفاوت است.

1- افزودنی ‌های شیمیایی 

افزودنی‌های شیمیایی در صنعت برای بهبود خواص پارچه‌ها کاربرد گسترده‌ای دارند، اما اغلب مشکلات زیست‌محیطی و سلامتی ایجاد می‌کنند. مثلاً فرمالدئید خواص ضد چروک می‌دهد ولی برای تنفس مضر است، فتالات‌ها در پلاستیک‌ها سمی هستند، و PFASها که باعث مقاومت در برابر آب می‌شوند، بسیار پایدار و زیان‌آور محیطی‌اند. همچنین رنگ‌های آزو و بازدارنده‌های شعله برومه شده می‌توانند مواد سرطان‌زا و سمی آزاد کنند. این مواد علاوه بر اثرات منفی، فرآیند بازیافت پارچه‌ها را نیز پیچیده می‌کنند.

2- افزودنی‌های پایدار

صنعت نساجی به دنبال افزودنی‌های پایدارتر و دوستدار محیط زیست است که آسیب‌های شیمیایی را کاهش دهند. تکمیل‌های پایه زیستی مثل روغن‌های گیاهی و پروتئین‌ها به دلیل نبود بقایای ماندگار محبوب شده‌اند. تکمیل‌های آنزیمی با کاتالیزورهای زیستی خواص پارچه را بدون آلاینده تغییر می‌دهند. کیتوزان از پوسته سخت‌پوستان به عنوان ضد میکروب طبیعی و موم‌ها و دافع‌های آب گیاهی جایگزین PFASها در حال توسعه‌اند. این جایگزین‌ها بازیافت بهتر و حفظ عملکرد پارچه را ممکن می‌سازند.

راه حل‌ها و نوآوری‌های فعلی 

برای مقابله با مشکلات افزودنی‌های شیمیایی، محققان به دنبال تولید منسوجات بدون افزودنی با استفاده از الیافی مانند کنف و پشم هستند که خواص طبیعی ضد میکروبی دارند. همچنین، مواد زیست‌مهندسی‌شده مانند الیاف الهام‌گرفته از ابریشم عنکبوت به‌عنوان جایگزینی با استحکام و خاصیت ارتجاعی بالا بدون نیاز به افزودنی‌های مصنوعی در حال آزمایش‌اند. در مسیر دیگری، جایگزین‌های زیست‌تخریب‌پذیر و غیر سمی مانند رنگ‌های طبیعی گیاهی به جای رنگ‌های مصنوعی توسعه می‌یابند تا ضایعات شیمیایی کاهش یابد. پوشش‌های ضد میکروبی مبتنی بر کیتوزان از ضایعات دریایی نیز به‌عنوان گزینه‌ای پایدار با حفاظت مشابه مواد شیمیایی رایج معرفی شده‌اند. این نوآوری‌ها به حفظ محیط زیست و بهبود بازیافت منسوجات کمک می‌کنند.

فناوری‌های پیشرفته بازیافت مانند تخریب آنزیمی برای جداکردن افزودنی‌های نساجی بدون آسیب به الیاف و تکنیک‌های جداسازی مبتنی بر حلال برای استخراج مواد مضر در حال توسعه‌اند. این روش‌ها کارایی بازیافت را افزایش می‌دهند و گام مهمی به سوی اقتصاد چرخه‌ای در صنعت نساجی محسوب می‌شوند.

نتیجه گیری 

فناوری‌های پیشرفته بازیافت مانند تخریب آنزیمی برای جداکردن افزودنی‌های نساجی بدون آسیب به الیاف و تکنیک‌های جداسازی مبتنی بر حلال برای استخراج مواد مضر در حال توسعه‌اند. این روش‌ها کارایی بازیافت را افزایش می‌دهند و گام مهمی به سوی اقتصاد چرخه‌ای در صنعت نساجی محسوب می‌شوند.